Istana Potala
Lantai kayu yang lama di Istana Potala berkeriang-keriut semasa pelancong bergegas dari satu ruang ke ruang yang satu lagi menerusi laluan yang sempit, tangga yang curam dan dalam keadaan malap.
Tidak ada banyak masa untuk berhenti dan menatap barangan peninggalan sejarah Buddha ataupun makam-makam Dalai Lama (pemimpin Buddha di Tibet) yang bertatahkan emas. Pelancong hanya mempunyai sejam untuk berada di dalam kota mercutanda Tibet ini dan para pengawal sentiasa meminta mereka beralih ke tempat lain.
Tarikan yang berusia berkurun-kurun lama itu di `bumbung dunia' kini menghadapi tekanan daripada kebanjiran pelawat-pelawat yang masuk dengan bayaran dan penganut Buddha yang masuk secara percuma.
"Saya mula berbaris untuk membeli tiket dua hari lepas. Saya menunggu sehingga 9 malam tadi. Cuaca bertambah sejuk tetapi saya akhirnya berjaya mendapatkan tiket itu," kata seorang pelancong tempatan yang menggelarnya sebagai Mai menunjukkan betapa ramai yang menunggu untuk masuk ke istana itu.
Pada 2005, Tibet menarik kedatangan 1.8 juta pelancong. Tahun lepas, angka itu melonjak ke 2.51 juta dengan hampir dua juta orang tiba antara Julai dan Disember.
Dan alasan utama bagi kebanjiran pelancong ini ialah landasan keretapi sepanjang 1,956km dari Xining di China dan ke Lhasa di Tibet.
TEKANAN DARIPADA PELANCONG
Tekanan pada Istana Potala semakin meningkat seiring dengan peningkatan mendadak dalam bilangan pelancong. Kini kami mengehadkan bilangan orang yang masuk kepada 2,300 orang setiap hari, kata Qingba Gesang, seorang veteran penyiaran yang kini merupakan pengarah pentadbiran Potala yang pernah menjadi kediaman sembilan Dalai Lama.
Selain daripada memulihara `fresco' (gambar pada dinding) daripada musnah akibat persekitaran yang lembap, yang lebih menakutkan Gersang ialah kebakaran di Potala.
Potala dibina menggunakan kayu dan tanah. Pada 1984, berlaku kebakaran kecil dan kami menggunakan air untuk memadamkannya tetapi ini memusnahkan `fresco'. Ia mengambil masa 20 tahun untuk memulihkannya dengan bantuan pakar-pakar dari Dunhuang, katanya, dan menambah kata Potala kini mempunyai pasukan bombanya.
Tiket-tiket untuk masuk ke Potala berharga 100 yuan (RM45) setiap satu. Sebelum ini purata 1,400 orang melawatnya setiap hari tetapi dengan adanya perkhidmatan keretapi ini angka itu mencapai 6,000 setiap hari, dan pihak berkuasa memutuskan untuk mengehadkan bilangan pelawat dan tempoh mereka boleh berada di dalam kepada satu jam.
KUIL JOKHANG
Jokhang, sebuah kuil agama yang paling dihormati di Tibet, juga sedang menimbangkan langkah serupa, kata Sami Chodak, ketua pentadbir struktur itu yang dibina pada kurun ketujuh.
"Kami belum melakukannya kerana perlu mempertimbangkan hakikat yang ramai telah merancang atau cara perjalanan mereka setahun lebih awal. Tetapi kami perlu melindungi dengan lebih baik peninggalan bersejarah budaya kami," katanya.
Di dewan-dewan malap Jokhang, yang diselubungi bau kuat lampu lemak lembu `yak', pelancong berkumpul di hadapan tokong Jowo Sakyamuni, tokong paling suci yang menempatkan sebuah arca Buddha semasa berusia 12 tahun.
Mengelilingi Jokhang ialah Dataran Bakhor, bahagian pekan lama, di mana sami dan penganut Buddha menapak sambil memutar `bulatan doa' melepasi ratusan pelancong dan kedai-kedai cenderamata yang penuh dengan `thangkas' (lukisan-lukisan agama Buddha), dupa, pisau belati, rantai leher, perkakas perak serta kraftangan lain.
Survival kemahiran kraftangan yang berusia berabad-abad ini nampak lebih cerah dengan peningkatan dramatik dalam permintaan daripada pelancong-pelancong yang tawar menawar bagi mendapatkan harga terbaik bagi barangan ini.
"Lebih ramai pelancong datang ke kedai dan saya menjual lebih banyak lagi barangan setiap bulan," kata seorang pemilik kedai yang baru selesai menjual satu lagi barang kepada seorang pembeli Taiwan.
PEMULIHAN PENINGGALAN SEJARAH
China yang membidas Dalai Lama ke-14, pemimpin Buddha yang kini dalam buangan, sebagai pelarian politik dan hanya mahu memecahbelahkan negara itu, memperuntukkan berjuta-juta yuan untuk memulihkan peninggalan budaya dan biara di Tibet termasuk Biara Tashi Lhunpo di Xigaze dan Biara Sagya yang terletak tiga jam perjalanan dengan kenderaan.
Kerajaan telah membelanjakan tiga ratus juta yuan (RM136 juta) untuk membangunkan semula Potala yang merupakan Tapak Warisan Dunia, Norbulingka yang merupakan kediaman musim panas Dalai Lama di Lhasa dan Biara Sagya pada 2002.
Palden Dhonyu, ketua kuil Biara Sakya, berharap kerajaan juga akan menyediakan peruntukan untuk membina semula sayap utama biara abad ke-11 itu yang dimusnahkan sama sekali semasa Revolusi Budaya.
Pembangunan semula sayap selatan akan siap pada tahun depan. Ia terselamat semasa Revolusi Budaya kerana ia merupakan tempat simpanan makanan, katanya.
Oleh Tham Choy Lin
Bernama
