Akromegali, sejenis gangguan hormon berpunca daripada lebihan pertumbuhan hormon dalam badan, boleh memudaratkan dan membawa maut jika tidak dirawat.
Demikian didedahkan oleh dua pakar endokrinologi, Dr Zanariah Hussein, Ketua Endokrinologi, Hospital Putrajaya dan Profesor Nor Azmi Kamaruddin, Naib Presiden Persatuan Metabolik dan Endokrinologi Malaysia (MEMS).
Menurut Dr Zanariah, pituitari, kelenjar kecil dalam otak, menghasilkan pertumbuhan hormon di mana dalam Akromegali, pituitari mengeluarkan lebihan pertumbuhan hormon.
"Lazimnya, lebihan pertumbuhan hormon datang daripada ketumbuhan, pada pituitari. Ketumbuhan ini dipanggil adenomas," katanya.
Akromegali biasanya didiagnosiskan di kalangan orang dewasa pertengahan umur, walaupun tanda-tandanya boleh muncul pada apa jua usia, kata Dr Zanariah sambil menjelaskan, jika ia tidak dirawat, ia boleh memudaratkan dan menyebabkan kematian pra matang atau semasa muda.
Beliau berkata Akromegali boleh dirawat tetapi memandangkan serangan permulaannya agak perlahan atau kadangkala secara "sembunyi-sembunyi", ia biasanya tidak didiagnosis terlebih awal atau secara tepat.
Implikasi kesihatan paling serius akibat Akromegali ialah diabetes Type II, tekanan darah tinggi, meningkatkan risiko penyakit jantung dan artritis.
Para penghidap Akromegali juga terdedah kepada risiko mendapat kolon atau usus besar polip atau ketumbuhan dalam hidung, yang boleh mengakibatkan kolon barah jika ia tidak dibuang, katanya.
TANDA-TANDA
Nama Akromegali berasal daripada perkataan Greek yang bermaksud "pembesaran", mencerminkan salah satu daripada tanda-tandanya yang mudah dikenali iaitu pertumbuhan luar biasa pada bahagian kaki dan tangan.
Pembengkakan pada tangan dan kaki biasanya merupakan tanda-tanda awal, dengan para penghidap merasai perubahan pada saiz lilitan cincin atau kasut.
Lama-kelamaan, perubahan tulang mengubah wajah penghidap dengan kening, dahi dan rahang bawah menjulur, tulang hidung membesar dan gigi menjadi jarang.
Pertumbuhan yang berlebihan pada tulang dan rawan biasanya menyebabkan artritis. Apabila tisu menebal, ia boleh memerangkapkan saraf, menyebabkan sindrom 'carpal tunnel', yang mengakibatkan rasa kejang dan lemah pada tangan. Organ-organ badan termasuk jantung, boleh membesar.
Tanda-tanda lain Akromegali termasuklah sakit sendi, pembesaran bibir, hidung dan lidah, suara semakin dalam disebabkan sinus yang membesar, peluh berlebihan dan bau badan, keletihan dan kelesuan, sakit kepala, gangguan penglihatan, mati pucuk di kalangan lelaki dan menurunnya libido.
Justeru, nasihat Dr Zanariah supaya segera dapatkan nasihat doktor jika kelihatan tanda-tanda ini kerana diagnosis dan rawatan awal boleh mengelak daripada sebarang komplikasi, yang juga boleh memendekkan hayat anda.
PUNCA
Beliau menerangkan Akromegali berpunca daripada lebihan pengeluaran hormon yang berlanjutan oleh kelenjar di mana ia menghasilkan beberapa hormon penting yang mengawal fungsi badan seperti pertumbuhan dan perkembangan, pembiakan dan metabolisme.
Dalam lebih daripada 95 peratus mereka yang dijangkiti Akromegali, sejenis ketumbuhan dalam kelenjar pituitari dikenali sebagai adenoma, menghasilkan pertumbuhan hormon yang berlebihan, katanya sambil menjelaskan adenoma berkenaan adalah biasa, menjejaskan kira-kira 17 peratus jumlah penduduk.
Bagaimanapun, ketumbuhan-ketumbuhan ini jarang mengakibatkan tanda-tanda penyakit itu atau berlebihan pertumbuhan hormon, katanya.
"Kewujudan Akromegali dianggarkan 60 kes setiap sejuta penduduk dan kekerapannya ialah 3.3 kes setiap sejuta setiap tahun," tambahnya lagi.
Dr Zanariah percaya kesedaran masyarakat terhadap penyakit ini masih berada pada tahap yang rendah di mana kebanyakan anggota keluarga mungkin tidak menyedari kemunculan keadaan disebabkan perubahan fizikalnya agak perlahan.
Beliau bagaimanapun berkata kebanyakan penghidap Akromegali berkongsi kesamaan dari segi paras muka yang boleh dikesan oleh pengamal-pengamal perubatan.
RAWATAN
Mengenai rawatan, Prof Nor Azmi yang juga Ketua Jabatan Perubatan, Hospital Universiti Kebangsaan Malaysia (HUKM), berkata buat masa ini, pilihan rawatan termasuklah pembedahan memindahkan ketumbuhan, terapi perubatan dan terapi radiasi ke atas pituitari.
Menurut beliau, rawatan itu antara lain bertujuan untuk mengurangkan pengeluaran hormon yang berlebihan kepada paras biasa dan mengurangkan tanda-tanda Akromegali.
Beliau berkata tiada rawatan tunggal yang berkesan untuk semua pesakit.
"Rawatan seharusnya memberikan ciri-ciri khusus kepada seseorang, dan kerap bergabung, bergantung kepada sifat-sifat penghidap seperti umur dan saiz ketumbuhan. Jika ketumbuhan belum lagi menyerang kawasan tisu-tisu yang bukan pituitari, pemindahan adenoma pituitari oleh seseorang pakar bedah neuro biasanya merupakan pilihan pertama," katanya.
Walaupun tidak mungkin sembuh, namun pembedahan boleh dijalankan jika penghidap mempunyai tanda-tanda masalah neurologikal seperti hilang penglihatan atau masalah saraf tengkorak, katanya.
Kedua-dua pakar ini percaya usaha untuk menanam kesedaran masyarakat mengenai tanda-tanda dan implikasi penyakit ini adalah penting.
"Kesedaran terhadap penyakit kronik ini adalah kritikal kerana kebanyakan pesakit mengalami keadaan ini 10 hingga 15 tahun sebelum mereka didiagnosis atau dirawat," kata mereka.
Pendek kata, pengesanan, diagnosis dan rawatan awal adalah mustahak kerana ia akan mengelak komplikasi yang timbul daripada gangguan ini.
Oleh Rosliwaty Ramly
Bernama
