Peta dilukis Datuk Bentara Luar dianggap yang pertama dan paling lengkap bagi sebuah negeri di Tanah Melayu
JIKA menjejakkan kaki ke Batu Pahat, Johor pasti terjumpa Masjid Jamek Datuk Bentara Luar, Jalan Mohd Salleh dan Sekolah Menengah Datuk Bentara Luar. Siapakah sebenarnya Datuk Bentara Luar atau Mohd Salleh sehinggakan namanya diabadikan di merata tempat di Batu Pahat dan dikenang sehingga sekarang.
Beliau ialah Datuk Mohd Salleh Perang yang diberi gelaran Datuk Bentara Luar iaitu seorang tokoh besar yang banyak berjasa kepada negeri Johor seperti mencipta peta lengkap negeri Johor dan membuka bandar Batu Pahat. Mohd Salleh adalah birokrat Johor yang bertanggungjawab dalam bidang tanah dan perladangan gambir dan lada hitam. Selaku Ketua Jabatan Tanah dan Ukur Negeri, beliau membuat peta negeri yang lengkap bertulisan jawi. Tindakan pertamanya adalah melukis sebuah peta pembangunan negeri Johor yang menunjukkan semua jalan dan bandar yang akan dimajukan atau dibina di seluruh negeri Johor. Ia menunjukkan bentuk muka bumi dan semua daerah di Johor.
Peta yang dilukis dianggap yang pertama sekali dan paling lengkap bagi sebuah negeri di Tanah Melayu. Kemahiran beliau berbahasa Cina dan tahu selok belok adat resam Cina membolehkan beliau mempunyai hubungan yang rapat dengan Sistem Kangchu Cina. Beliau mengiringi Sultan melawat negeri China pada 1880-an. Pada 4 November 1893, Mohd Salleh yang tinggal di Kampung Senangar, dipanggil ke Johor Bahru mengadap Sultan Abu Bakar dan seminggu kemudian pada 11 November, beliau dititah Sultan Abu Bakar untuk membuka Batu Pahat dan membangunkan kawasan berkenaan. Ketika itu, Batu Pahat adalah sebuah penempatan kecil yang dibuka oleh orang kenamaan termasuk penghulu dan ketua kampung.
Batu Pahat yang terletak di kawasan Simpang Kanan, kira-kira tujuh batu dari kuala Sungai Batu Pahat dikenali ketika itu sebagai 'Pulau Kundur'. Namun beliau memulakan usaha bagi membangun bandar itu dan menyediakan kemudahan jalan serta pejabat kerajaan, dengan sistem pentadbiran moden. Pembukaan rasmi Batu Pahat diadakan pada 1 Januari 1894 oleh Mohd Salleh sendiri dengan dihadiri oleh Orang Kaya, penghulu dan orang kenamaan tempatan.
Bandar itu mula berkembang maju di bawah Mohd Salleh yang menjadi wakil Raja memerintah Batu Pahat. Beliau kemudian menjadi Pesuruhjaya Kerajaan dan menggalakkan orang kampung membuka kebun dan membuat parit tali air. Pada masa sama, pelabur asing mula datang membuka kebun, ladang serta berniaga di Batu Pahat. Kebolehan Mohd Salleh berbahasa Cina menyebabkan beliau disukai orang Cina serta faktor yang membawa kemajuan ekonomi dan harmoni kepada masyarakat setempat. Kejayaan beliau dalam pentadbiran Batu Pahat diakui oleh Pesuruhjaya Besar Johor, Ungku Sulaiman Daud ketika dalam rangka lawatan tugas Ungku di Batu Pahat pada 21 Disember 1896. Apabila Sultan Abu Bakar mangkat, berlaku perubahan pemerintahan apabila Kerajaan British mula memperluaskan pengaruh. Sedikit demi sedikit penasihat di semua daerah Johor mula dipecat terutama orang Melayu yang berkebolehan dalam pentadbiran dan pembangunan. Setiausaha Kehormat, Persatuan Sejarah Malaysia Kawasan Batu Pahat, Abdullah Datuk Mohd Noor, berkata Jalan Mohd Salleh ialah lokasi paling awal mengabadikan nama tokoh birokrat Melayu Johor itu. Katanya, pada 1911, Pesuruhjaya Lembaga Bandar Batu Pahat mencadangkan semua jalan di bandar itu diberi nama sempena tokoh Melayu yang banyak berjasa kepada negeri Johor sebagai mengenangkan sumbangan mereka membangunkan kawasan berkenaan.
"Sebenarnya beliau meminta supaya nama sebenarnya dijadikan sebagai nama jalan itu bukannya nama yang lebih dikenali sebagai Datuk Bentara Luar seperti yang dicadangkan sebelum itu," katanya. Selain Jalan Mohd Salleh, sebuah sekolah di Batu Pahat diberi nama Sekolah Menengah Datuk Bentara Luar serta mercu tanda Batu Pahat iaitu Masjid Jamek Datuk Bentara Luar, yang dikenal pasti antara masjid tertua di bandar itu. Sebelum ini, Masjid Jamek Datuk Bentara Luar dikenali sebagai Masjid Jamek Bandar Penggaram, bagaimanapun atas titah Sultan Johor, Sultan Iskandar, pada 3 Oktober 1996, nama masjid berkenaan ditukar secara rasmi.
"Sultan bertitah mahukan nama tokoh yang banyak berjasa kepada negeri Johor khususnya Batu Pahat diabadikan pada masjid berkenaan.
"Sumbangan Mohd Salleh membuka bandar Batu Pahat lebih 100 tahun lalu menjadi kebanggaan masyarakat di sini dan sewajarnya lebih banyak tempat mengabadikan nama beliau," katanya.
FAKTA: Datuk Mohd Salleh Perang
*Dilahirkan pada 1841 dan meninggal dunia pada Jumaat, 21 Julai 1915 (jam 6.15 petang). Beliau dikebumikan di Tanah Perkuburan Mahmoodiah, Johor Bahru.
*Memegang jawatan penting pada 1856 hingga 1912 dalam pentadbiran kerajaan Johor. Tugas utama beliau adalah merancang pembangunan negeri Johor.
*Bertanggungjawab membangunkan pusat bandar seperti Bandar Maharani (1888) dan Bandar Penggaram (1893).
*Menjadi Pesuruhjaya Kerajaan bagi dua wilayah Johor itu sebelum dipanggil semula bertugas di Johor Bahru.
*Dianggap sebagai arkitek dan perancang pembangunan negeri Johor.
*Kerjaya beliau bermula dengan jawatan Pesuruhjaya Polis Negeri, dan berakhir sebagai ahli Dewan Negeri dan juga ahli Jemaah Menteri.
*Persatuan Sejarah Malaysia Kawasan Batu Pahat pernah mengemukakan cadangan supaya sebatang jalan utama di Batu Pahat diberi nama Jalan Bentara Luar kerana jarak Jalan Mohd Salleh yang ada terlalu pendek.
*Mohd Salleh Perang sendiri pernah meminta Lembaga Bandar Batu Pahat supaya nama jalan yang dicadangkan diambil sempena nama beliau hanya diletakkan nama sebenarnya bukan jawatannya.
Oleh Mohd Azis Ngah dan Mohd Roji Abdullah
Berita Minggu
